İstinaf kanun yolu, ilk derece mahkemesinin vermiş olduğu kararın denetlenmesi için var olan sistemdir. İstinaf aşamasında ilk derece mahkemesinin vermiş olduğu kararlar hem olay hem de hukuka uygunluk bakımından incelenir. Bu incelemeyi yapmaklar görevli olan mahkeme Bölge Adliye Mahkemesi ve Bölge İdare Mahkemesidir.  İlk derece hukuk ve ceza mahkemelerinde verilen kararların incelemeleri Bölge Adliye Mahkemesi tarafından yapılırken, idare ve vergi mahkemeleri tarafından verilen kararların incelemesi ise Bölge İdare Mahkemeleri tarafından yapılır. İstinaf bir üst derece mahkemesidir.

5235 Sayılı Adli Yargı İlk Derece Mahkemeleri İle Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun’un 36. Maddesinde Bölge Adliye Mahkemesinin hukuk yargılamasındaki görevleri sayılmıştır.

• Adlî yargı ilk derece hukuk mahkemelerinden verilen ve kesin olmayan hüküm ve kararlara karşı yapılan başvuruları inceleyip karara bağlamak,
• Yargı çevresi içerisinde bulunan adlî yargı ilk derece hukuk mahkemeleri arasındaki yetki ve görev uyuşmazlıklarını çözmek,
• Yargı çevresindeki yetkili adlî yargı ilk derece hukuk mahkemesinin bir davaya bakmasına fiilî veya hukukî bir engel çıktığı veya iki mahkemenin yargı sınırları kapsamının belirlenmesinde tereddüt edildiği takdirde, o davanın bölge adliye mahkemesi yargı çevresi içerisinde başka bir hukuk mahkemesine nakline veya yetkili mahkemenin tayinine karar vermek,
• Kanunlarla verilen diğer görevleri yapmak.

İstinaf Kanun Yolu Başvurusu Nasıl Yapılır?

Öncelikle belirtmek gerekir ki İlk derece mahkemesi bir hükmü, istinaf kanun yoluna kendiliğinden gönderemez. Bunun için öncelikle bir başvuru yapılması gerekir. Başvuru dilekçe ile yapılmalıdır.  Bu dilekçenin, kararı veren mahkemeye verilmesiyle başvuru gerçekleşmiş olur. Bunun yanı sıra sözlü olarak, kararı veren mahkemedeki kâtibe beyanda bulunak da istinaf başvurusunu gerçekleştirmek mümkündür. Kâtip bu isteği tutanağa bağlayarak ilgili makamlara iletir. İstinaf kanun yoluna başvuru süresi hükmün usulüne uygun olarak tebliğinden itibaren iki haftadır. Yapılan başvuruda istinafa başvuru sebepleri açıkça gösterilmelidir. Aksi takdirde yalnızca kamu düzenini ilgilendiren konularla ilgili sınırlı bir inceleme gerçekleştirilir.

Hangi Kararlar İçin İstinaf Kanun Yoluna Başvurulabilir?

Hukuk Muhakemeleri Kanununun 341. Maddesine göre:

• İlk derece mahkemelerinin aşağıdaki kararlarına karşı istinaf yoluna başvurulabilir:
• Nihai kararlar.
• İhtiyati tedbir ve ihtiyati haciz taleplerinin reddi kararları, karşı tarafın yüzüne karşı verilen ihtiyati tedbir ve ihtiyati haciz kararları, karşı tarafın yokluğunda verilen ihtiyati tedbir ve ihtiyati haciz kararlarına karşı yapılan itiraz üzerine verilen kararlar.
• Miktar veya değeri üç bin Türk Lirasını geçmeyen malvarlığı davalarına ilişkin kararlar kesindir. Ancak manevi tazminat davalarında verilen kararlara karşı, miktar veya değere bakılmaksızın istinaf yoluna başvurulabilir.
• Alacağın bir kısmının dava edilmiş olması durumunda üç bin Türk Liralık kesinlik sınırı alacağın tamamına göre belirlenir.
• Alacağın tamamının dava edilmiş olması durumunda, kararda asıl talebinin kabul edilmeyen bölümü üç bin Türk Lirasını geçmeyen taraf, istinaf yoluna başvuramaz.
• İlk derece mahkemelerinin diğer kanunlarda temyiz edilebileceği veya haklarında Yargıtay’a başvurulabileceği belirtilmiş olup da bölge adliye mahkemelerinin görev alanına giren dava ve işlere ilişkin nihai kararlarına karşı, bölge adliye mahkemelerine başvurulabilir.